Categorie: skeptik

De term klonk me niet bekend in de oren, toen ie viel aan tafel in het Griekse eethuis van Sarantos en Maria, en de spreker (Rik?) wist niet de naam van de schrijver die zich eraan verbonden heeft. Anders had hij van de hand van deze auteur de ‘Encyclopedie van de domheid’ kunnen noemen, wat bij mij een belletje had kunnen doen rinkelen.

Een ander noemde van den Berg en zijn metakleptika zonder te weten dat die zich een prominente plaats had verworven in het naslagwerk. Midden in de nacht thuis gekomen – de volle maan was vanaf 10.27u begonnen af te nemen* – schreef ik twee sleutelwoorden op die mij moesten helpen er ‘t een en ander over op te zoeken de volgende dag.

En wat was de naam van de filosoof die zijn publiek bloembollen noemde, onderwijl goochelend met quasi-wetenschappelijk geleuter over kwantum-fysica? De mens als bloembol, die vanzelf zich kan ontwikkelen met wat water, warmte en licht. Zo klinkt ‘t nog hoopvol voor de mensheid.

Jung’s leerling Wilhelm Reich kwam ter sprake; de man van vegetotherapie, de orgon-energie en orgon-accumulator. Ik vond een film aan hem opgedragen: “W.R. – Mysteries of the Organism”, een eigenaardig werk, waarin ik onmiddellijk Tuli Kupferberg als een van de meespelende herkende.

Maatstaf voor opname in genoemde encyclopedie is ook dat de persoon en/of theorie in kwestie geen grote scharen volgelingen heeft gekend, dus in feite onsuccesvol is gebleken. Het zou anders wellicht een omvang krijgen waarmee een kloeke bibliotheek is te vullen. Anders gezegd, bibliotheken staan er al vol mee. Zouden die ook door Google gescand zijn?

*) Een van de disgenoten deed een eigen duit in het zakje door te vertellen dat ie midden in de nacht om 3.14u was wakker geworden voor zijn eerste π’s() en vervolgens om 6.28u voor z’n tweede; en 2πr is de omtrek van de volle maan, die recht in zijn gezicht had geschenen. Daarop vlogen er nog wat van die (veronderstelde of aangenomen) toevalligheden en niet oorzakelijk verbonden samenlopen van omstandigheden over tafel.

“… Schroedinger’s Box” (The Science Group – A Mere Coincidence) speelt geheel toevallig in iTunes, precies wanneer ik aan dit artikel begin! (Het gaat natuurlijk om Schrödingers gedachte-experiment, oftewel ‘Schrödinger’s kat’, die daarmee een niet geslaagde poging deed om te ver doorgeschoten ideeën omtrent de kwantummechanica onderuit te halen. En ‘The Science Group’ is een muzikaal supercollectief rondom Stevan Tickmayer, Chris Cutler en Bob Drake, met Fred Frith, Amy Denio, en Claudio Puntin.)

Op basis van Heisenberg’s onzekerheidsrelatie, dat je op subatomair niveau niet tegelijkertijd de exacte positie en de exacte snelheid van een deeltje kan bepalen (omdat meting van het ene die van het andere verstoort), worden vreemde veronderstellingen gemaakt over onzekerheid in de macrowereld.

De Einstein-Podolsky-Rosen-paradox lijkt te suggereren dat er een verband is tussen gebeurtenissen op niet causaal-verbonden plaatsen in de ruimtetijd. Maar de meting op een van de elektronen van een paar stuurt geen informatie door aan de andere; de gebeurtenissen zijn verbonden (de ene bepaalt de andere), maar de beïnvloeding is niet causaal.

Dus waarom denken dat als je je iets voorstelt dat zou kunnen gebeuren, dit genoeg zou zijn om het in de werkelijkheid niet te doen plaatsvinden? Het heeft meer te maken met de egocentrische kijk op de wereld, waarin de bijgelovige denkt invloed uit te kunnen oefenen op gebeurtenissen door handelingen die op geen enkele wijze causaal ermee verbonden zijn.

Als acupunctuur waarbij naalden prikken in meridianen die verbonden zijn met de relikwab, terwijl de Chinezen intussen druk doende blijven slangen levend te villen, neushoornhoorns te vermalen, haaievinnen te oogsten, panda’s te fokken, en ons te overspelen met het ‘eigen’ economocadabra. Honger hebben we, en dorst!

De televisie is op z’n best een samenvatting, als het zichzelf of andere(n) niet herhaalt. Het resultaat wordt in overzichtelijk tijdsbestek gebracht, men hoeft zich niet door eindeloze gedachtengangen en afwisselend op- en neergaande constructies te lezen, als al bekend is waar antwoorden te vinden zijn en wat de te stellen vragen waren.

Hee, de kraaien tikken op het zinken dak! Als ik bijgelovig was… O nee, die joekels zitten getweeën in de goot bij de oude buren!

De menselijke goedgelovigheid, die zal dan in een reli-kwab huizen. Ligt deze aan de basis van onze culturen en de chaos die we teweeg brengen? Het gezonde verstand is waarschijnlijk aangeboren, maar dient onmiddellijk geoefend en ontwikkeld te worden. In ieder geval weerbaar gemaakt tegen de kwakzalverij. Is de toestand van een beschaving te meten aan de ontwikkeling van z’n wetenschap? Naast de kunsten die deze ontwikkeling weerspiegelen?