Piet Klijsen

Bijna de helft van onze tijd dagdromen we en in piekeren zijn we geoefend. Weinig zinvol, stress-verhogend voorbij een niveau dat die druk effectief en gezond is. Het antwoord is aandachtigheid, zo ongeveer mediteren op het ‘nu’, bewust zijn van het moment, van hetgeen je dan doet.
Of het pijnzen inzetten voor het doen ontstaan van nieuwe ideeën, wat we voornamelijk schijnen te bewerkstelligen door verschillende verzinsels te mengen; geen rechtlijnig deduceren, maar toevallig  en intuïtief te werk gaan. Het werkt zelfs met verder zinloze verhalen.
Gooi de tijd in de mix en herinneringen en ervaringen – van alles dat niet uit het kortetermijngeheugen komt – en het brouwsel explodeert, is walgelijk, mogelijk giftig, of zou wonderlijk geurend en smaakvol kunnen zijn.
Ons geheugen is selectief, in staat de voor een bepaalde situatie onwelgevallige herinneringen buiten te sluiten, en (dus) ook niet zonder meer betrouwbaar. Constructief kan je er weinig mee, tenzij het een en ander geschraagd wordt, met feitenmateriaal bij voorkeur.

Ik verlang terug naar het kale leven, romantisch karig comfort, zonder vooraf koude, honger en vuil te voelen. Kale muren, vloeren, verveloos hout, een schamele inrichting, spullen waar de geschiedenis vanaf druipt, in een ruige omgeving, een troostvol landschap.

Goed, je kan beter je best doen. Dat je niet denkt zonder oefening of inspanning iets voor elkaar te krijgen behalve op goed geluk, of omdat er niets voor nodig is. Geluk dat zo geronnen blijkt.

Als je af en toe het gevoel bekruipt dat je iets moet doen voor de mensheid, of dat je je leven betekenis wil geven voor een toekomst waar je wellicht zelf geen deel meer aan zult hebben, bedenk dan ook dat het op universele schaal nooit iets zal voorstellen.
Maar goed, of je nou filosoof, wetenschapper, filantroop, arts, brandweerman, kunstenaar of activist wilt zijn, wat goed is voor de een is dat niet per se voor de ander, en mensen verbruiken dieren en planten, terwijl we vanzelf en massaal, direct en indirect, zowel een voedingsbodem als een bedreiging vormen voor allerlei ander leven.
Je moet ’t tenslotte voor jezelf doen, afgewogen de voor- en nadelen, winst en verlies, inkomsten en uitgaven. Daar waar je jezelf lekker bij voelt, waar je mee weg komt, of missen we nog de regel, dat je een ander niet aandoet wat je zelf niet wil worden aangedaan? (Kan ook nog verkeerd uitpakken als die ander zo handelend jou iets aandoet dat hij of zij lekker vindt, maar jij allerminst weet te waarderen.)
Het is maar net wat je je aanmeet… beginselen, voorkeuren, smaken, gedrag, houding. En als ’t over politiek moet gaan, dan is er iets voor te zeggen om een partij tegen de domheid op te richten. Ik vrees dat die weinig stemmen zal winnen zodra bekend gemaakt is wat zonder meer als dom zal worden aangemerkt.

In een recensie van een gedicht van Gerrit Kouwenaar zet Gerrit Komrij de ‘moderne toeschouwer’ op tafel; die zou met een geschoolde blik naar kunst kijken en doorzien wat de maker beoogd heeft met zijn compositie en hetgeen deze wil suggereren, of impliceren.
Zo wordt een gedicht, een schilderij of beeldhouwwerk ontleed en is mogelijk die vaardigheid hebben, het doorzien van de kunst, een groot deel van het genieten ervan. Komrij lijkt daarmee te stellen dat een ieder die deze kunst niet verstaat een onderontwikkeld mens is.
Het zullen zijn lezers niet zijn geweest, of hij wilde niet van ze weten. Deze elite laat zich niet vervoeren door sentimenten, maar bejubeld het inzicht, het doorzien, het begrip, de metadata. Het is een onderonsje voor ingewijden, kenners, gelijken, althans, dat smeerde hij ze aan hun reet, het intellectuele echelon.
Weinig kans dus dat ik er iets van begrijp. Misschien niet eens wat ie nu werkelijk bedoelde te zeggen. Meer een terzijde, om zijn analyse én prijzen van het gedicht kracht bij te zetten, of om een kort verhaal lang te maken, of het juist te gebruiken om zijn eigen punt te kunnen maken. Dat is toch wat ik hier doe…